Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ένα μήνυμα για τη Γερμανία: Περασμένα, ξεχασμένα.
Ξεκινώντας από την Πέμπτη, κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσημης επίσκεψής του στο Βερολίνο από το 2014, ο πρόεδρος της Τουρκίας ελπίζει να σε μία... ολική επαναφορά των σχέσεων Τουρκίας-Γερμανίας σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει τις αυξανόμενες διπλωματικές και οικονομικές δυσκολίες της χώρας του.
Οι Γερμανοί, ωστόσο, δεν πείθονται εύκολα. Ενώ ο Γερμανός Πρόεδρος Φρανκ Γουόλτερ Στάνμάιερ θα υποδεχτεί τον Ερντογάν με στρατιωτικές διακρίσεις και ένα κρατικό δείπνο, οι περισσότεροι ανώτεροι πολιτικοί έχουν αποφασίσει να μποϊκοτάρουν τη δεξίωση που θα γίνει προς τιμήν του Τούρκου ηγέτη.
Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ δεν θα συμμετάσχει στο δείπνο της Παρασκευής, αλλά πρόκειται να συναντήσει τον Ερντογάν αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του τριήμερου ταξιδιού του. Στο Βερολίνο, εν τω μεταξύ, χιλιάδες πολίτες σχεδιάζουν να διαμαρτυρηθούν εναντίον του Ερντογάν, αλλά και της πρόσκλησης που του έγινε για επίσκεψη.
Οι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών, που έχουν ήδη έρθει σε ρήξη από διαφωνίες σχετικά με ζητήματα που κυμαίνονται από την προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη γενοκτονία των Αρμενίων, έχουν επιδεινωθεί αισθητά τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς ο Ερντογάν μεταμορφώνει την Τουρκία σε ένα ολοένα και πιο αυταρχικό κράτος.
Οι Γερμανοί εξοργίστηκαν όταν ο Ερντογάν κατηγόρησε το Βερολίνο για «ναζιστικές τακτικές» σε μια προσπάθεια να προκαλέσει εθνικιστικό κλίμα πριν από μια κριτική ψηφοφορία πέρυσι.
Η παρατεταμένη κράτηση περίπου 50 Γερμανών πολιτών, μεταξύ των οποίων και ο ανταποκριτής της Welt Ντενίζ Γιουσέλ, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της Τουρκίας το 2016, προκάλεσε επίσης οργή και οδήγησε το Βερολίνο να απειλήσει την Άγκυρα με κυρώσεις.
Ο Ερντογάν, με τη σειρά του, έχει κατηγορήσει το Βερολίνο ότι φιλοξενεί τρομοκράτες, αναφερόμενος σε δήθεν υποστηρικτές του πραξικοπήματος που ζήτησαν άσυλο στη Γερμανία.
Αλλά για τον Τούρκο Πρόεδρο, ήρθε η ώρα να επικεντρωθεί στο μέλλον. Σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα, είπε ότι η προτεραιότητά του στη Γερμανία θα ήταν να ξεπεράσει «την περίοδο που γνώρισε τα τελευταία χρόνια».
Η ξαφνική επιθυμία του Ερντογάν για επαναπροσέγγιση δεν οφείλεται όμως στο ό,τι ο πρόεδρος της Τουρκίας μετάνοιωσε για κάποιες πρακτικές του ή δηλώσεις του. Η Άγκυρα αγωνίζεται με μια επιδείνωση της νομισματικής κρίσης: Η τουρκική λίρα έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας της από τις αρχές του τρέχοντος έτους. Ο πληθωρισμός είναι σε άνοδο, φτάνοντας σήμερα το 18%.
Η κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό εσωτερική, καθώς ο Ερντογάν έχει δυναμώσει τον έλεγχο του στη νομισματική πολιτική. Τον Αύγουστο, μια διαμάχη με τις Ηνωμένες Πολιτείες έστειλε την λίρα σε ελεύθερη πτώση όταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε υψηλούς δασμούς και διέταξε κυρώσεις σε δύο Τούρκους υπουργούς.
«Αγαπητοί φίλοι και φίλες»
Η Τουρκία θέλει να βελτιώσει τη σχέση της με την Ευρώπη σε μια εποχή όπου η σχέση με τις ΗΠΑ βρίσκεται σε πολύ άσχημο σημείο, χωρίς άμεση προοπτική βελτίωσης.
Η τουρκική κυβέρνηση έχει επίγνωση της ανάγκης βελτίωσης της σχέσης με τους παραδοσιακούς εταίρους της Τουρκίας στη Δύση για τη μείωση του πολιτικού κινδύνου για την τουρκική οικονομία.
Αυτό σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει πιθανώς την επίσκεψή του στο Βερολίνο για να «τεστάρει τα νερά» και να διερευνήσει εάν η Γερμανία είναι έτοιμη να στηρίξει οικονομικά την Άγκυρα σε περίπτωση περαιτέρω οικονομικής ύφεσης.
Η αναζήτηση βοήθειας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεωρείται ως ένα μη δημοφιλές μέτρο. Για τον Ερντογάν, είναι θέμα υπερηφάνειας αφού θέλει να παραμείνει εκείνος που κατέβαλε τα χρέη της Τουρκίας στο ΔΝΤ που προέκυψαν από την οικονομική κρίση το 2001. Η Άγκυρα έχει μεγάλες ελπίδες ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική λύση.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι είναι προς το συμφέρον και της Γερμανίας να εμποδίσει την Τουρκία να αντιμετωπίσει αστάθεια, δεδομένων των στενών οικονομικών και πολιτιστικών δεσμών των χωρών καθώς και της ανάγκης του Βερολίνου να διατηρήσει τη συμφωνία των προσφύγων.
Εν τω μεταξύ, η Άγκυρα επέλεξε μια συμβιβαστική προσέγγιση τους τελευταίους μήνες, μειώνοντας την αντι-ευρωπαϊκή ρητορική της και απελευθερώνοντας πολλούς κρατούμενους Γερμανούς πολίτες. Όταν ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αμπαϊράκ επισκέφθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο Βερολίνο, αποκάλεσε τους οικοδεσπότες του «αγαπητοί φίλοι».
Αλλά στο Βερολίνο, υπάρχει ελάχιστη όρεξη για παροχή οικονομικής βοήθειας στην Τουρκία. Όταν η ηγέτιδα των σοσιαλδημοκρατών Αντρέα Νάχλες έθεσε το ερώτημα τον Αύγουστο, ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης αρνήθηκε ότι η βοήθεια για την Τουρκία βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.
Ο συνάδελφος του κόμματος της Νάχλες, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χαϊκό Μάας, διέλυσε την ελπίδα του Ερντογάν για οικονομική βοήθεια την περασμένη εβδομάδα, υποδεικνύοντας ότι η Τουρκία θα μπορούσε να βρει τη δική της διέξοδο από την κρίση.
Επίσης, οι Βρυξέλλες διστάζουν να δώσουν στην Άγκυρα ένα χέρι βοήθειας. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν δήλωσε στην εφημερίδα Welt ότι δεν βλέπει την «αναγκαιότητα» της ΕΕ ή των κρατών μελών της να παρέμβουν οικονομικά.
«Τα σημερινά οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας είναι ουσιαστικά εσωτερικά. Η κατάσταση δεν μπορεί να λυθεί από την ΕΕ ή τα μεμονωμένα κράτη μέλη που παρέχουν πακέτα βοήθειας ή πίστωση στην Άγκυρα», ανέφερε.
Επιπλέον, η οικονομική ενίσχυση για την Τουρκία θα προκαλέσει πιθανώς μια κατακραυγή στη Γερμανία. Ακόμα και η απόφαση της κυβέρνησης να τιμήσει τον Ερντογάν με μια κρατική επίσκεψη, επικρίθηκε έντονα.
«Η νίκη της προπαγάνδας»
Με τον κυβερνητικό συνασπισμό να χάνει την υποστήριξή του από τους ψηφοφόρους, η κυβέρνηση της Μέρκελ προσπαθεί να απεικονίσει την επίσκεψη ως μια ευκαιρία για να μιλήσει για δύσκολα θέματα παρά ως μία ανταμοιβή για τον Ερντογάν.
Για να αποδείξει ότι δεν θα αποφύγει να αντιμετωπίσει θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά τη διάρκεια του κρατικού δείπνου, ο Πρόεδρος Στάινμάιερ συναντήθηκε με τον Καν Ντουντάρ, έναν εκδότη της Τουρκίας που βρίσκεται στην εξορία, και τον Μεγάλε Τολού, Γερμανό πολίτη που κρατούνταν στην φυλακή στην Τουρκία μέχρι πριν από κάποιους μήνες.
Πολλοί ανώτεροι πολιτικοί και αρχηγοί κομμάτων αποφάσισαν, ωστόσο, να μποϊκοτάρουν τη δεξίωση. Ο Κρίτσιαν Λίντνερ, επικεφαλής των ελεύθερων δημοκρατών υπέρ των επιχειρήσεων, επέκρινε την κρατική επίσκεψη ως μια «νίκη προπαγάνδας» για τον Ερντογάν.
Η Μέρκελ, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν θα παραβρεθεί στο επίσημο δέιπνο, αν και αυτό δεν αποκαλεί έκπληξη, αφού αρκετές φορές στο παρελθόν έχει απορρίψει παρόμοιες προτάσεις σε δεξιώσεις. Ο Κεμ Οζντεμίρ των Πρασίνων, από την άλλη πλευρά, δήλωσε ότι θα παραβρεθεί για να δείξει στον Ερντογάν ότι μια αντιπολίτευση είναι μέρος της δημοκρατίας.
Αρκετοί διπλωμάτες πάντως συμφωνούν ότι η ίδια η πρόσκληση είναι ένας μικρός θρίαμβος για τον Ερντογάν. Όποια και αν είναι η έκβαση της κρατικής επίσκεψης, ο Τούρκος πρόεδρος έχει ήδη «κερδίσει», λένε. Η αντιδυτική ρητορική του Ερντογάν τον βοήθησε να κερδίσει αρκετές εκλογές. «Τώρα προσπαθεί να μετριάσει τις ζημιές», σημειώνουν. Αλλά ο Ερντογάν δεν μπορεί να αφήσει ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να φτάσει στην τουρκική διασπορά ενώ θα βρίσκεται στη Γερμανία.
Ο Τούρκος πρόεδρος πρόκειται να εγκαινιάσει ένα νέο τζαμί στην Κολωνία.
Ο Ερντογάν έχει καθιερωθεί από πολύ καιρό ως ο προστάτης των Τούρκων και των απογόνων τους στο εξωτερικό, πολλοί από τους οποίους αισθάνονται αποξενωμένοι από τη γερμανική κοινωνία.
Η επιρροή του στη μεγάλη τουρκική μειονότητα της χώρας, η οποία ανέρχεται σε περίπου 3 εκατομμύρια, προκάλεσε ανησυχίες για εγχώριες τουρκικές συγκρούσεις ή πολιτικές πιέσεις που ενδεχομένως να ξεσπάσουν στη Γερμανία. Η πλειοψηφία των Τούρκων ψηφοφόρων που ζουν στη Γερμανία στήριξαν άλλωστε τον Ερντογάν.
Ο Γκοκάι Σοφούογλου επικεφαλής της τουρκικής κοινότητας στη Γερμανία, δήλωσε στο Der Spiegel ότι χαιρετίζει την ομαλοποίηση των δεσμών και ότι η επίσκεψη δεν πρέπει να ερμηνευθεί ως αποδοχή της Γερμανίας στην πολιτική κατεύθυνση του Ερντογάν.
Αλλά ελπίζει ότι οι ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα αντιμετωπιστούν, λέγοντας: «Αυτή η επίσκεψη δεν μπορεί να γίνει μια χαριτωμένη τελετή».
Δημοσίευση σχολίου