Ο Πρόεδρος της Κύπρου, Ν. Αναστασιάδης, απάντησε, το βράδυ της Δευτέρας, σε ισχυρισμούς ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά ευθύνεται για το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων στο Κρανς-Μοντανά τονίζοντας ότι είναι έτοιμη να διαπραγματευθεί μια λύση μέσα στις παραμέτρους που έθεσε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών υπό τρεις προϋποθέσεις:
Πρώτον: Να τερματιστούν από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης οι συνθήκες Εγγυήσεων και Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος επέμβασης.
Δεύτερον: Να εξευρεθεί αποτελεσματικός μηχανισμός εφαρμογής και παρακολούθησης υλοποίησης της λύσης, με βάση την ολοκληρωμένη πρόταση που έχει υποβάλει η ελληνοκυπριακή πλευρά
Τρίτον: Να συμφωνηθεί χρονοδιάγραμμα πλήρους αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων με βάση την ελληνοκυπριακή πρόταση.
Παράλληλα, ο κ. Αναστασιάδης αποκάλυψε πως ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ ανέλαβε το βάρος της ευθύνης, δηλώνοντας πως τελούσε υπό την εντύπωση ότι η Τουρκία αποδεχόταν κατάργηση των εγγυήσεων, ενώ δεν συνέβαινε αυτό.
Μιλώντας απόψε σε διακαναλική συνέντευξη Τύπου, ο κ. Αναστασιάδης ανέπτυξε το ιστορικό της Διάσκεψης για το Κυπριακό, εστιάζοντας στην υποβολή της πρότασής του στις 5 Ιουλίου για τη διακυβέρνηση, με στόχο την αποτροπή του διαφαινόμενου ναυαγίου λόγω της εμμονής της τουρκικής πλευράς στις αξιώσεις της.
Είπε ότι στη συνέχεια, στις 6 Ιουλίου και παρουσία του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ανέπτυξε εν εκτάσει τις τεκμηριωμένες προτάσεις της ελληνικής πλευράς, ειδικότερα για τα θέματα που άπτονται της κατάργησης των επεμβατικών δικαιωμάτων και τουρκικών εγγυήσεων και αντικατάστασής τους από ένα νέο σύστημα αρχιτεκτονικής ασφάλειας, το οποίο θα επέτρεπε την πλήρη αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, καθησυχάζοντας ταυτόχρονα τις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων. Ταυτόχρονα, εισηγήθηκε επίσης και έναν αξιόπιστο μηχανισμό παρακολούθησης εφαρμογής της λύσης.
Ο κ. Αναστασιάδης πρόσθεσε:
«Στις διαβουλεύσεις του γενικού γραμματέα που ακολούθησαν με τα μέρη, η τουρκική πλευρά άφησε να νοηθεί πως θα επεδείκνυε ευελιξία στα πλαίσια των παραμέτρων που καθόρισε ο γ.γ. του ΟΗΕ, όσον αφορά τα επεμβατικά δικαιώματα αλλά και την κατάργηση των εγγυήσεων.
Στη μακρά διαβούλευση που επακολούθησε κατά τη διάρκεια του δείπνου και κατ' αντίθεση με τις εντυπώσεις που η τουρκική πλευρά εδημιούργησε στον γενικό γραμματέα, ο κ. Τσαβούσογλου αρνείτο πεισματικά να αποκαλύψει τις τουρκικές θέσεις, ισχυριζόμενος ότι είναι γνωστές στο γενικό γραμματέα.
Ταυτόχρονα, απαιτούσε την εκ των προτέρων ικανοποίηση των τουρκοκυπριακών θέσεων στα κεφάλαια που άπτονται της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ικανοποίησης της Τουρκίας στο θέμα της ισότιμης μεταχείρισης Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων, όπως επίσης της ανάγκης η λύση να καταστεί πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προ του διαφαινόμενου αδιεξόδου, ο γενικός γραμματέας ανέλαβε την πρωτοβουλία να προτείνει ένα σύντομο ανακοινωθέν, που θα κατέγραφε γενικά αποδεκτές θέσεις στο κεφάλαιο Ασφάλειας και Εγγυήσεων, όπως επίσης επί κάποιων άλλων κεφαλαίων που θεωρείτο δυνατό να επιτευχθεί σύγκλιση απόψεων».
Ο κ. Αναστασιάδης πρόσθεσε πως στις επανειλημμένες δικές του ερωτήσεις αλλά και του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, αν οι πρόνοιες του τερματισμού του επεμβατικού δικαιώματος και της Συνθήκης Εγγυήσεων θα ίσχυαν από την πρώτη μέρα εφαρμογής της λύσης, ο κ. Τσαβούσογλου, αποφεύγοντας τις υπεκφυγές, αποκάλυψε πως η θέση της Τουρκίας παρέμενε αμετάβλητη. Δηλαδή, ότι το σύστημα Ασφάλειας και Εγγυήσεων, όπως επίσης και το επεμβατικό δικαίωμα, θα πρέπει να διατηρηθούν με ρήτρα αναθεώρησης σε δεκαπέντε χρόνια, ενώ στο θέμα των στρατευμάτων, η απόλυτη θέση της Τουρκίας ήταν πως ο όποιος αριθμός συμφωνηθεί θα παραμείνει μονίμως στην Κύπρο.
Ο γενικός γραμματέας, πρόσθεσε ο κ. Αναστασιάδης, προς αποφυγή όξυνσης μιας περαιτέρω κρίσης, ανέλαβε το βάρος των ευθυνών, δηλώνοντας πως υπό τις εξελίξεις, διαφαίνεται ότι στο θέμα του τερματισμού της Συνθήκης Εγγυήσεων και του παρεμβατικού δικαιώματος, οι όλες εισηγήσεις του καθ' όλη τη διάρκεια των διαβουλεύσεων βασίζονταν σε εσφαλμένη αντίληψη που είχε σχηματίσει κατά τις συνομιλίες του με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών.
Εξ άλλου, ο κ. Αναστασιάδης είπε ότι στο θέμα των εσωτερικών πτυχών, πέραν των άλλων διαφωνιών, η θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς στο θέμα των εδαφικών αναπροσαρμογών περιοριζόταν στην παραχώρηση μέρους της Μόρφου.
«Θέλω να επαναλάβω πως στόχος και σκοπός μας μέσα από τις προτάσεις που έχουμε υποβάλει, είναι η δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους, απαλλαγμένου από τις όποιες εξαρτήσεις τρίτων χωρών. Ενός σύγχρονου, απόλυτα εναρμονισμένου με το ευρωπαϊκό κεκτημένο κράτους, που θα δίδει την προοπτική ειρηνικής συνύπαρξης και προοπτικής για το μέλλον για όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους του», είπε ο κ. Αναστασιάδης.
Καταλήγοντας ο Πρόεδρος της Κύπρου είπε ότι η κυβέρνηση τις επόμενες ημέρες, αναλαμβάνει εκστρατεία ενημέρωσης των ηγετών ξένων χερών, των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με προσωπικές επιστολές του ιδίου αλλά και δραστηριοποίηση του συνόλου των διπλωματικών αποστολών.
«Ταυτόχρονα, σε διαβούλευση με το Εθνικό Συμβούλιο αλλά και σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση θα χαράξουμε την πάρα πέρα πορεία», είπε ο κ. Αναστασιάδης.
Απαντώντας σε ερώτηση, ο κ. Αναστασιάδης είπε ότι δεν ήταν σε θέση να πει τι εννοεί ή Τουρκία όταν λέγει πως «θα αναζητήσει λύση εκτός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών».
Σε ερώτηση για τις αναφορές από την πλευρά της Τουρκίας, ότι θα πρέπει να βρεθεί λύση «εκτός παραμέτρων του ΟΗΕ», ο Ν. Αναστασιάδης είπε ότι «δεν μπορεί να ερμηνεύσει τις βουλές της Τουρκίας, ούτε και το όποιο ενδεχόμενο σχέδιο Β' ή Γ'». «Εμείς εμμένουμε στις διαδικασίες των Ηνωμένων Εθνών και σε όσα έχουν συμφωνηθεί μέχρι σήμερα» τόνισε.
Σε άλλα σημεία ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης δήλωσε:
- «Δεν ερωτηθήκαμε» για τον τερματισμό της Διάσκεψης, αλλά ο γ.γ. του ΟΗΕ διαπίστωσε ότι έπρεπε να θεωρηθεί πως «η Διάσκεψη έκλεινε, δεν ετερματίζετο».
- Πρόθεση του γ.γ. του ΟΗΕ δεν ήταν να αποδώσει σε κανέναν ευθύνες και ο κ. Γκουτέρες χρησιμοποίησε διπλωματική γλώσσα.
- Σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού δεν ικανοποιήθηκε καμία από τις αξιώσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς - μεταξύ αυτών και οι εδαφικές αναπροσαρμογές για την Μόρφου και τις μαρωνίτικες περιοχές.
- Η πρότασή του για την εκ περιτροπής προεδρία, τέθηκε με τον όρο της ικανοποίησης της ελληνοκυπριακής πλευράς στα θέματα της ασφάλειας, των εγγυήσεων και των στρατευμάτων.
- Για την ισοδύναμη αντιμετώπιση Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων, δεν ήταν δυνατό να γίνει αποδεκτή αναλογία 4 προς 1 αναφορικά με τη μόνιμη εγκατάσταση.
- Η πρόταση για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις είναι «η αποκοπή του ομφάλιου λώρου» από την Τουρκία, η δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους μακριά από τις εξαρτήσεις.
- «Αν η πρόθεση της άλλης πλευράς δεν ήταν να ασκεί δικαιώματα και παρεμβάσεις, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε κατάργηση των Συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας του 1960».
- Συνάντηση των πρωθυπουργών των εγγυητριών δυνάμεων θα μπορούσε να γίνει, αν υπήρχε συμφωνία στο θέμα των εγγυήσεων και της αποχώρησης των στρατευμάτων.
Ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, απάντησε και σε όσους, όπως είπε, προβάλλουν ισχυρισμούς ότι η Τουρκία ήταν δήθεν αποφασισμένη να τερματίσει το μονομερές επεμβατικό δικαίωμα και τις εγγυήσεις, κάνοντας λόγο για «προσπάθεια υπόσκαψης της ελληνοκυπριακής πλευράς».
Αναφορικά με τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε: «Εμείς προχωρούμε κανονικά με βάση το πρόγραμμά μας στον ενεργειακό τομέα».
